Epifaniczny tom 1 – rozdział 5 – str. 203
DRUGORZĘDNE ŁASKI CHARAKTERU BOGA
RÓŻNICE MIĘDZY ŁASKAMI PIERWSZORZĘDNYMI A DRUGORZĘDNYMI – SKROMNOŚĆ – PRACOWITOŚĆ – NIESKWAPLIWOŚĆ – POWŚCIĄGLIWOŚĆ – ODPUSZCZENIE – ODWAGA – SZCZEROŚĆ – SZCZODROŚĆ
W poprzednich trzech rozdziałach badaliśmy Boskie przymioty. W drugim omówiliśmy czternaście z Jego przymiotów istoty, a w trzecim i czwartym analizowaliśmy elementy i pierwszorzędne przymioty Boskiego charakteru. Dowiedzieliśmy się, że pierwszorzędny przymiot charakteru to zaleta wyrażająca się bezpośrednią działalnością organu uczuciowego, np. wiara, wyższa pierwszorzędna łaska, jest zaletą używaną przez bezpośrednie działanie organu uczuciowego zwanego duchowością. Pokój, niższa łaska pierwszorzędna, to zaleta używana przez bezpośrednie działanie organu uczuciowego zwanego odpoczynkiem. Łaski drugorzędne nie posiadają organów uczuciowych, które przez bezpośrednie używanie wyrażałyby takie zalety. Działają one raczej przez łaski wyższe, które kontrolują niższe organy uczuciowe i tłumią ich wysiłki rządzenia nami, np. jeśli pozwolimy samoocenie na rządzenie nami, będziemy przejawiać pychę, arogancję, samowyniesienie itp., które są wadami, a nie łaskami. Jeśli jednak wyższe pierwszorzędne łaski – wiara, nadzieja, samokontrola, cierpliwość, pobożność, braterska miłość i miłość – kontrolują i tłumią wysiłki samooceny do rządzenia nami, wynikiem jest przejawianie zalety pokory, łaski drugorzędnej. Ilustracja ta dowodzi, że (1) pokora nie wyraża się przez bezpośrednie działanie organu uczuciowego samooceny ani przez bezpośrednie działanie jakiegokolwiek innego organu uczuciowego jako wyrazu tego organu, lecz że (2) jest ona wynikiem tłumienia przez pewne