Epifaniczny tom 1 – rozdział 6 – str. 296
Trzeciorzędne Łaski Charakteru Boga
„Gorliwość Pana zastępów to uczyni”. Wydarzenia nie tylko wypełniły to proroctwo, lecz Bóg uczynił je typem jeszcze większej klęski, jaką Swą gorliwością zada szatanowi jako antytypicznemu Sennacherybowi, jak również typem bliskiego jeszcze większego wyzwolenia Jego wybranego Izraela duchowego. Wyrażając lęk serca cielesnego i duchowego Izraela Boga w czasie, kiedy wydawało się, że Bóg zapomniał o realizacji Swych planów i obietnic, ten sam prorok (Izaj. 63:15) woła słowami, które sugerują, że Bóg posiada gorliwość, lecz utrzymuje ją jakby w stanie zawieszenia: „Gdzież jest gorliwość twoja i wielka siła twoja? (…) [czy] zawściągnione będą?” Ezechiel 5:13 podaje podobne świadectwo o gorliwości Boga: „Doznają, żem Ja Pan, którym to wyrzekł w zapalczywości [gorliwości] mojej, gdy wypełnię gniew swój nad nimi”. W poniższych wierszach ten sam pierwotny rdzeń w różnych formach tłumaczony jest jako zawiść oraz zawistny: 2Moj. 20:5; 34:14; 5Moj. 4:24; Ezech. 39:25; Joel 2:18; Nah. 1:2; Zach. 1:14; 8:2; 1Król. 14:22; Izaj. 42:13; Sof. 1:18; 3:8. W każdym przypadku chodzi o słowa gorliwy lub gorliwość. Widzimy więc, że gorliwość jest przymiotem charakteru Boga i że jest potrzebna do jego doskonałości.
Powyżej zauważyliśmy, że jako trzeciorzędna łaska gorliwość powstaje z połączenia przede wszystkim wiary, nadziei, samokontroli, cierpliwości, pobożności, miłości braterskiej i bezinteresownej (wyższych pierwszorzędnych łask); po drugie wojowniczości, agresywności i pracowitości (niższych pierwszorzędnych łask); po trzecie odwagi, samozaparcia i szczodrości (łask drugorzędnych) – i polega na żarliwym i czynnym oddaniu się danej sprawie. Jak można zauważyć, powyższa definicja gorliwości podkreśla szczególnie dwie rzeczy: jej elementy składowe i jej istotę. Stwierdzenie to pokazuje przede wszystkim skład gorliwości, z którego dowiadujemy się, że składają się na nią wszystkie wyższe łaski pierwszorzędne, niektóre niższe pierwszorzędne i niektóre drugorzędne. Moglibyśmy wymienić kilka innych niższych pierwszorzędnych