Epifaniczny tom 1 – rozdział 7 – str. 411

Fałszywe poglądy niewiary  na temat Boga

zgadzają się nasze chrześcijańskie doświadczenia. Sama moc bezosobowego charakteru z pewnością nie doprowadzi do czci i adoracji, które wymagają istnienia osobowej istoty jako obiektu. Możemy używać pewnej nadziei i wiary w odniesieniu do niektórych manifestacji mocy. Jeśli jednak ich źródło jest bezosobowe, taka nadzieja i wiara nie są nadzieją i wiarą doświadczaną przez prawdziwych chrześcijan. Tak niski poziom wiary i nadziei może być i rzeczywiście jest przejawiany nawet przez ateistę. W istocie rzeczy, ateista i panteista wyznają to samo pojęcie mocy panującej na świecie, z tą tylko różnicą, że ateista nie ośmiesza się nazywając ją bogiem, jak czyni to panteista. Jeśli panteista wyzbędzie się każdej odrobiny teizmu, który w praktyce wyznaje, wówczas różnica między nim a ateistą pozostaje tylko w słowach. Rozmyślając o wszechświecie, ateista odczuwa ten sam podziw, zdumienie, lęk, wzniosłość, strach, przerażenie, nadzieję i wiarę, co panteista rozmyślający o wszechświecie – bogu panteizmu. Z drugiej strony, prawdziwe dziecko Boże o teistycznych poglądach dodaje powyższym uczuciom aromatu religijności, a oprócz tego używa czci, adoracji, oddania, poświęcenia, miłości bezinteresownej i obowiązkowej, społeczności i radosnego posłuszeństwa biblijnemu Bogu z powodu Jego osobowości, przez co osiąga najwyższy stopień religijnego rozwoju, niedostępny dla panteisty z powodu rodzaju jego wiary.

      Panteizm jest fałszem, ponieważ uczy, że wszystko jest jednością numeryczną. Współcześni panteiści, tacy jak Haeckel, Carus, Hoeffding, Forel i inni mają zwyczaj nazywać siebie monistami, a swą teorię monizmem. Mają jednak przez to na myśli dokładnie to samo, co wcześniejsi panteiści rozumieli przez panteizm. Mówiąc o monizmie, Carus stwierdza, iż „oznacza on, że cała rzeczywistość, to znaczy wszystko, co istnieje, stanowi jedną nierozdzielną i niepodzielną całość. Monizm jest zatem jednolitym pojęciem świata. (…) Ponieważ wszystko jest jedną połączoną całością, wszystko w niej,

poprzednia stronanastępna strona