Epifaniczny tom 12 – rozdział 1 – str. 19
Biblia w ogólnych zarysach
dzielony na rozdziały ani wersety; nie było też w tych miejscach żadnych przerw; nie oddzielano też od siebie słów, zdań ani akapitów. By dać przykład pisania lub drukowania od prawej strony do lewej w języku hebrajskim, przytoczymy tutaj fragment Jana 1:1-3, z literami i słowami w odwrotnej kolejności i bez spacji, tak jak wyglądało to w hebrajskim. Jednocześnie pokażemy układ kolumny hebrajskiej, który wydaje się dziwny dla naszego oka:
KOLUMNA DRUGA agobuuktązcopanołybot yłatsęiseinzezrpyzcezreiktsyzsw ołatsęisocołatseinęiscinogeinzeba |
KOLUMNA PIERWSZA owołsołybuktązcopaN agobuołybowołsonoa owołsonoołybmeigoba |
W naszym języku wersety te mówią: „Na początku było Słowo, a ono Słowo było u Boga, a Bogiem było ono Słowo. To było na początku u Boga. Wszystkie rzeczy przez nie się stały, a bez niego nic się nie stało, co się stało”. Jakże odmienne są te dwie metody zapisu!
Sztuka drukowania została odkryta około roku 1440. Wszystkie egzemplarze Biblii przed tą datą były przepisywane ręcznie, zwykle jako Nowy Testament w języku greckim oraz w postaci tłumaczeń obydwu Testamentów dokonywanych przez mnichów, a także jako hebrajski Stary Testament pisany przez żydowskich nauczonych w Piśmie. Tak więc pierwsza drukowana książka w naturalny sposób musiała pojawić się po tej dacie i jak można się było spodziewać była nią Biblia (po łacinie), wydrukowana przez Johanna Gutenberga w Moguncji w Niemczech. Pierwszy Stary Testament po hebrajsku pojawił się drukiem wcześniej niż pierwszy Testament po grecku. Ten pierwszy był drukowany w częściach. Tora (Pięcioksiąg) po raz pierwszy została wydana drukiem w Bolonii we Włoszech w 1482 roku, 10 lat przed odkryciem przez Kolumba San Salwadoru jako przedsionka Ameryki; Wcześniejsi Nebiim (Prorocy) – w 1485 roku, a Późniejsi Nebiim – w 1486, w obydwu przypadkach w Soncino we Włoszech, natomiast Ketubim (Pisma lub inaczej Hagiografie) – w roku 1486 i 1487 w Neapolu we Włoszech. Pierwsze drukowane wydanie całego Starego Testamentu ukazało się w 1488 roku w Soncino, pod redakcją Abrahama Ben (syna) Chayim de Trutore;