Epifaniczny tom 12 – rozdział 1 – str. 24
Biblia w ogólnych zarysach
wynosząc je ponad oryginały hebrajskie i greckie. Papież Damazy polecił dokonanie tego tłumaczenia Hieronimowi, najbardziej uczonemu z ojców kościoła rzymskiego. Hieronim nie uwzględnił w swym tłumaczeniu ksiąg apokryficznych jako nie będących częścią wyroczni Bożych. Chociaż Damazy zgadzał się z nim, że nie były one takimi, to jednak z powodu ich powszechnego stosowania jako pism budujących, choć nie natchnionych, wpłynął na niechętnego temu Hieronima, by je przetłumaczył. Pragnąc mieć rzekomy biblijny dowód modlitw za umarłymi jako podstawę swej doktryny o czyśćcu, sobór w Trydencie ogłosił rzymską doktrynę, że apokryfy są częścią Biblii, ponieważ jedna z ksiąg Machabejskich zawierała tekst na temat modlenia się za umarłych. W jak niewielkim stopniu fragment ten dowodzi, że rzymscy zmarli cierpią w czyśćcu, wynika z faktu, że za każdym razem, gdy zanosimy prośbę: Przyjdź Królestwo Twoje, modlimy się za umarłych, a mimo to nie wierzymy, jak czynią to katolicy, że umarli są przytomni, a tym bardziej, że cierpią w czyśćcu.
Dwa najbardziej doniosłe tłumaczenia na współczesne języki europejskie to przekład całości Biblii dokonany przez Lutra z hebrajskiego i greckiego na język niemiecki oraz A.V., całości Biblii z hebrajskiego i greckiego na język angielski. Luter przełożył Nowy Testament na niemiecki w latach 1521 i 1522 w Wartburgu, gdzie elektor Saksonii udzielił mu schronienia zaraz po tym, gdy na sejmie w Wormacji został on pozbawiony praw przez cesarstwo. Tłumaczenie Lutra zostało wydane we wrześniu 1522 roku. Przekład Starego Testamentu ukazał się w czterech częściach: część I, Pięcioksiąg, w roku 1523; części II i III, księgi historyczne i poetyckie, w roku 1524, a część IV, Prorocy, w roku 1532. Kompletna Biblia w jego przekładzie ukazała się w roku 1534. W przypadku Starego Testamentu korzystał on z hebrajskiego Starego testamentu wydanego w Brescii w roku 1494, a w przypadku Nowego Testamentu – z drugiego wydania greckiego Nowego Testamentu Erazma. Korzystał oczywiście także z Wulgaty. W przypadku Starego Testamentu miał do pomocy