Epifaniczny tom 12 – rozdział 1 – str. 60
Biblia w ogólnych zarysach
kilkaset lat wcześniej, zanim Flawiusz w roku 93 n.e. pisał te słowa. Około 75 lat później, traktat talmudyczny, Baba Bathra, napisany przez Judę Hakkodosza, podawał katalog świętych ksiąg. Są one tam pogrupowane tak, jak w naszej współczesnej Biblii hebrajskiej – pięć ksiąg Zakonu, osiem ksiąg Proroków i jedenaście Ketubim – w sumie 24. W katalogu tym obydwie księgi Samuela uznane są za jedną, podobnie obydwie księgi Królewskie i obydwie Kronik. Dwunastu mniejszych proroków uznanych jest za jedną, podobnie Ezdrasz i Nehemiasz. Zauważmy, że Flawiusz podaje liczbę 22, natomiast Juda Hakkodosz podaje 24. Ta druga jest prawidłowa. Wyjaśniliśmy już, w jaki sposób Flawiusz uzyskał liczbę 22. Z jego opisu trzeciej części czterech ksiąg domyślamy się, że składała się ona z Psalmów, Przypowieści, Kaznodziei i Pieśni nad Pieśniami. A zatem jego druga część w liczbie trzynastu ksiąg musiała być następująca: (1) Jozuego, (2) Sędziów (łącznie z Ruty), (3) 1 i 2 Samuela, (4) 1 i 2 Królewska (5) 1 i 2 Kronik, (6) Ezdrasza i Nehemiasza, (7) Estery, (8) Ijoba, (9) Izajasza, (10) Jeremiasza (łącznie z Trenami), (11) Ezechiela, (12) Daniela, (13) mniejsi prorocy. W swych historiach Flawiusz cytuje z każdej księgi Starego Testamentu z wyjątkiem Przypowieści, Kaznodziei i Pieśni, które nie zawierają oczywiście żadnych danych historycznych i dlatego nie były dla niego przydatne, a także z wyjątkiem Ijoba, który znajdował się poza tematem jego zainteresowań. Chociaż cytuje z 1 Machabejskiej, która historycznie dotyczy jednego z omawianych przez niego okresów, czyni to z wyraźną adnotacją, że nie była ona uznana przez Boga, ponieważ pojawiła się po ustaniu w Izraelu natchnienia. Nie widać u niego śladów znajomości pozostałych ksiąg apokryficznych, chociaż z pewnością wykorzystałby księgę Judyty i 2 Machabejską, gdyby o nich wiedział i uważał je za godne zaufania.
Jest jeszcze trzecie żydowskie źródło, z którego możemy przekonać się, jaka była żydowska Biblia w czasach Jezusa i Apostołów. Filon, wykształcony uczony żydowski z Aleksandrii,