Epifaniczny tom 15 – rozdział 6 – str. 385
Duch Święty: jego istota
Jozue (…) napełniony jest duchem mądrości (5Moj. 34:9). Umysł Dawida z pilnością badał jego stosunek wobec Boga, człowieka i samego siebie: duch mój docieka (Psalm 77:7). Niemądremu człowiekowi brakuje skrytości, wypowiada więc wszystkie swe myśli: Wszystkiego ducha swego wypowiada głupi (Przyp. 29:11). Nasz umysł stara się odnaleźć Pana i Jego drogi: duchem swym, który jest we mnie, rano cię szukam (Iz. 26:9). Bóg zna nasze wszystkie myśli: cokolwiek wam przychodzi na myśl [ruach], to Ja znam (Ezech. 11:5). Bóg zapowiada niespełnienie się nadziei, jakie przychodzą na umysł bezbożnych: to, co wstępuje na myśl [ruach] waszą, nigdy się nie stanie (Ezech. 20:32). Umysł, myśli Nabuchodonozora były zmartwione jego snami: miał sen i strwożył się duch jego (Dan. 2:1), a jego umysł bardzo chciał poznać ich znaczenie: i strwożył się duch mój i chcę zrozumieć to, co mi się śniło (3). W swym trudnym położeniu z powodu czasu ucisku papiestwo zmienia postawę co do współpracy z protestantami: Tedy się odmieni duch jego, a wystąpi [w otwartej współpracy z protestantami] i zawini [zgrzeszy] (Abak 1:11). Kilka fragmentów Nowego Testamentu, gdzie słowo pneuma zostało przetłumaczone duch w znaczeniu umysłu, myśli: O umyśle Jezusa, dostrzegającym myśli nauczonych w Piśmie przeciwko Niemu za to, że powiedział sparaliżowanemu, iż jego grzechy są przebaczone, napisano: poznawszy Jezus duchem swym, iż tak w sobie myśleli (Mar. 2:8). Paweł zachęca braci, by odnawiali się w swym umysłowym usposobieniu: odnowili się duchem umysłu waszego (Efez. 4:23). Mówiąc o swej nieobecności w ciele, lecz obecności w umyśle, powiada: nie jestem obecny ciałem, ale duchem jestem z wami (Kol. 2:5). Jan wielokrotnie mówi o sobie jako będącym w myślach w pewnych warunkach i działaniach: Byłem w zachwyceniu ducha w dzień Pański (Obj. 1:10); a zaraz byłem w zachwyceniu ducha (4:2); i odniósł mnie na puszczę w duchu (17:3; 21:10). W każdym z tych czterech fragmentów słowo myśl wstawione w miejsce słowa duch oddaje prawidłowe znaczenie