Epifaniczny tom 1 – rozdział 6 – str. 287
Trzeciorzędne Łaski Charakteru Boga
które do stanu uległości muszą być doprowadzane siłą lub strachem.
Łagodna uległość, o której mówimy, przejawia się zarówno w działaniu serca, jak i umysłu. Jej istotą w umyśle jest pragnienie poznawania – chęć uczenia się, a w sercu poddanie – posłuszeństwo. Ci, którzy nie chcą się uczyć, nie są cisi, tak samo jak ci, którzy nie chcą dać się poprowadzić. Aby być cichym, należy zarówno poddawać się uczeniu, jak i prowadzeniu. Prawdziwa cichość nie poddaje się jednak uczeniu i prowadzeniu przez każdego i przez wszystko. Poddaje się tylko naukom prawdy i sprawiedliwości, a w prowadzeniu tylko prawdzie i sprawiedliwości. Odmawia przyjmowania nauk i poddawania się prowadzeniu błędu i niesprawiedliwości. Tak więc prawdziwa cichość działa wobec innych tylko wtedy, gdy jest to w harmonii z prawdą, sprawiedliwością i miłością. Tłumaczy to fakt, że cisi chrześcijanie odmawiają używania cichości wobec tych, którzy chcieliby odprowadzić ich od wierności Panu, jak na przykład w czasie prześladowań, kiedy to wielokrotnie podejmowano wysiłki skłonienia ich do wyparcia się Pana, prawdy i braci. W takich przypadkach ich cichość działa nie wobec ich prześladowców, lecz wobec Pana, prawdy i braci, co jest bardzo właściwe.
Nie powinniśmy też, jak czyni to wielu, mylić cichości z pokorą, która jest właściwą samooceną, a w naszym przypadku skromnością serca i umysłu. Powód tego mylenia jest oczywisty: pokora jest jednym z elementów cichości i dlatego wszędzie tam, gdzie występuje cichość, pojawia się oczywiście i pokora. Czasami jednak spotykamy pokorne osoby, które nie są ciche. Są bowiem tacy, którzy posiadają właściwą, a więc niską samoocenę, a którzy jednak nie są łagodnie ulegli w sercu i umyśle. Z drugiej strony, pokora sprzyja cichości, co jest czymś naturalnym, gdyż jest ona elementem cichości. Różnica między nimi jest bardzo widoczna także w ich definicjach, ponieważ pierwsza z nich jest właściwą samooceną, tzn. w naszym przypadku skromnością serca i umysłu, a ta druga