Epifaniczny tom 8 – rozdział 5 – str. 245
Ofiary Książąt Wieku Ewangelii – cd.
a donatystów – Petilian. Wkrótce po tej konferencji donatyzm zaczął powoli słabnąć, aż w końcu zamarł.
(24) Aby lepiej zrozumieć ofiary antytypicznego Szelumiela, pomocne będzie dla nas krótkie rozważenie głównych aspektów schizm Felicissimusa, Nowacjana i Donata, które były głównym powodem ofiarowania misy, czaszy i łyżki antytypicznego Szelumiela. W swych początkach, zasadach i rzeczach im towarzyszących te trzy schizmy były bardzo podobne. Schizmy Felicissimusa i Nowacjana powstały w roku 251. Felicissimus i Nowacjan byli prezbiterami kolejno w Kartaginie i Rzymie. Nowacjan był utalentowanym pisarzem teologii. W roku 250 cesarz Decjusz rozpoczął srogie prześladowania całego Kościoła imperium rzymskiego. Śmierć spotykała wszystkich aresztowanych chrześcijan, którzy nie chcieli wyrzec się Chrystusa, złożyć ofiary bogom i oddać władzom cywilnym kościelnych Biblii oraz innych ksiąg na spalenie. Wielu słabych chrześcijan stało się odstępcami, składając ofiary bogom i oddając władzom na zniszczenie Biblie oraz inne księgi. W roku 250 w Rzymie męczeńską śmiercią zginął między innymi Fabian, biskup Rzymu. Po upływie roku bez wyboru następcy, kandydatami do tego urzędu było dwóch jego prezbiterów – Korneliusz i Nowacjan, przy czym wybory wygrał ten pierwszy. Powstał problem, co zrobić z tymi, którzy w słabości składali ofiary bogom i oddawali święte księgi, by ocalić swe życie, a po ustaniu prześladowań dążyli do społeczności z braćmi. Korneliusz, biskup Rzymu, opowiadał się za ponownym ich przyjęciem po okresie pokuty. Nowacjan opowiadał się za wykluczeniem ich z Kościoła na stałe, lecz zostawiał im nadzieję, że życie w pokucie być może przyniesie im Boskie przebaczenie. Między zwolennikami obydwu stanowisk powstał spór. Stał się on dość gwałtowny i doprowadził do rozłamu w kościele w Rzymie, a biskupem schizmatycznego kościoła został Nowacjan. Zgodnie ze zwyczajem tamtych czasów przywódca każdej ze stron wysyłał