Epifaniczny tom 2 – rozdział 3 – str. 258
Świat materii
nauk chemii i fizyki. Jest to najmniejsza część substancji, jaka może istnieć oddzielnie zachowując swój skład i właściwości, np. powszechnie znana sól to chlorek sodu, a woda to tlenek wodoru. Sól składa się z dokładnie takich samych cząsteczek chlorku sodu, a woda z dokładnie takich samych cząsteczek tlenku wodoru. Gdyby ziarnko soli zmniejszyć do najmniejszej możliwej części, jaka nadal zachowywałaby chlorek sodu, i gdyby kroplę wody zmniejszyć do najmniejszej możliwej części, jaka wciąż zachowywałaby tlenek wodoru, powstała część soli byłaby jej cząsteczką, a powstała część wody byłaby cząsteczką wody. Tak więc wszystkie chemiczne właściwości soli lub wody zawierają się w ich pojedynczej cząsteczce. Cząsteczka jest najmniejszą jednostką substancji, w odniesieniu do której prawdziwy jest taki fakt. Przy pomocy środków chemicznych lub elektrycznych możliwe jest rozdzielenie takiej cząsteczki soli lub wody na elementy składowe, i w ten sposób zmniejszenie cząsteczki soli do cząstki sodu i cząstki chloru oraz zmniejszenie cząsteczki wody do jej elementów składowych: wodoru i tlenu. W takim przypadku jednak nie mielibyśmy już ani soli ani wody. Otrzymalibyśmy atom sodu i atom chloru; dwa atomy wodoru i jeden atom tlenu. Ta ostatnia operacja ilustruje różnicę między cząsteczką a atomem. Ta pierwsza składa się z dwóch lub więcej atomów. Także i atom składa się z elektronów. Niektóre atomy składają się z dwóch elektronów, inne z większej ich liczby w zależności od istoty substancji. Każdy elektron składa się z kolei ze składnika dodatniego i ujemnego: ten pierwszy to protony, ten drugi to neutrony. Te drugie przemieszczają się między pierwszymi, tak jak woda przemieszcza się między elementami porowatej substancji. Fakty na temat budowy wszelkiej materii ukazujące nam wiedzę o szczególnej budowie cząsteczek, atomów, elektronów, protonów i neutronów ilustrują oczywiście cudowną złożoność materii w jej strukturze. Struktura ta występuje we wszystkich pierwiastkach