Epifaniczny tom 2 – rozdział 3 – str. 261
Świat materii
ogromną skalę. Jakże złożone są rzeczy, które składają się na powstanie każdego rodzaju życia ryb! Złożoność jest wyciśnięta na czynnikach występujących w pływaniu i posługiwaniu się przez nie funkcjami i procesem rozwoju. Ich nerwy, krew i inne istotne funkcje są naprawdę złożone. Te same zasady uwidaczniają się w życiu owadów. Nikt nie był w stanie rozwikłać złożoności tkwiącej w wielu problemach dostrzeganych w ich życiu. Świat gadów prezentuje jeszcze większe skomplikowanie, ponieważ gady stwarzają te same ogólne zjawiska złożoności, co świat ryb i owadów; a dodatkowo wiele innych (zimną krew) i coś jeszcze bardziej znamiennego – jad gadów jadowitych. Kolejnym złożonym problemem jest to, że ich jad zatrułby je same, gdyby dotarł do jakiejkolwiek innej części ciała poza ich zębami i woreczkami jadowymi, które są jego naturalnym miejscem przebywania. Poruszanie się węża to niezmiernie skomplikowana rzecz. Życie zwierząt, zarówno domowych jak i dzikich, obfituje w przymiot złożoności: wszystko, co dzieje się od narodzenia do śmierci różni się tylko jej stopniem. Jednak złożoność widoczna w człowieku, najwyższej ze wszystkich ziemskich istot, jest jeszcze wyższego rzędu. Spójrzmy na procesy życiowe: oddychanie, bicie serca, odżywianie krwi, samą krew, procesy zachodzące w płucach, trawieniu i oczyszczaniu przez nerki, jelita i pory potowe, procesy chemiczne zachodzące w wątrobie, żółć, trzustkowe oddziaływanie na krew, różne procesy gruczołowe, rozrodcze, układ arterii, żył i naczyń włosowatych oraz system nerwów, nie wspominając o wielu innych; jest to szereg faktów, procesów i rezultatów, które są skomplikowane niemal w najwyższym stopniu.
W królestwie intelektualnej, moralnej i religijnej natury człowieka występuje złożoność o najwyższym stopniu spotykanym na Ziemi. Działanie pełnego życia mózgu zdolnego do zapamiętywania, wyobrażania, kontrolowania, postrzegania i myślenia zwraca naszą uwagę na szereg złożoności,