Epifaniczny tom 2 – rozdział 5 – str. 298
Chaos
tylko w jeszcze jednym tekście (Jer. 4:23), który opisuje bezład i pustkowie ziemi drugiej dyspensacji – społeczeństwa – po wielkim ucisku. Słowo bohu występuje tylko w jeszcze jednym wersecie (Izaj. 34:11), gdzie symbolicznym językiem opisany jest efekt całkowitego zniszczenia symbolicznych niebios i ziemi w wielkim ucisku. Słowo tohu występuje w Biblii 20 razy, a przekład A.V. oddaje je na 11 różnych sposobów, lecz znaczenie bezładu, literalnego czy symbolicznego, pasuje do każdego jego wystąpienia. Najpierw przytoczymy przypadki dosłownego użycia: „Ziemia była niekształtna” (1Moj. 1:2; Jer. 4:23). „W ziemi pustej i na puszczy wielkiej” (5Moj. 32:10). „Rozciągnie po niej sznur spustoszenia” (Izaj. 34:11). „Nie na próżno stworzył ją” (Izaj. 45:18). „Starte będzie miasto próżności” (Izaj. 24:10). „Rozciągnął północy nad miejscem próżnym” (Ijob 26:7). „Uciekają się po miejscach bezwodnych i giną” (Ijob 6:18). „Czyni, że błądzą po pustyni bezdrożnej” (Ijob 12:24; Psalm 107:40). Następujące teksty używają tego słowa w znaczeniu symbolicznym, mówiąc o bezużyteczności bałwanów: „A nie udawajcie się za próżnościami (…) gdyż próżnościami są” (1Sam. 12:21). „Wiatrem i próżnością są odlewane bałwany ich” (Izaj. 41:29). „Tworzyciele bałwanów wszyscy nic nie są” (Izaj. 44:9; 29:21). „Ufają w próżności [kłamstwie]” (Izaj. 59:4). „Za nic i za marność” (Izaj. 40:17). „Ten książąt w niwecz obraca” (Izaj. 40:23). „Nie na próżno mówię (…) szukajcie mię” (Izaj. 45:19). Próżno i daremnie zniszczyłem siłę moją” (Izaj. 49:4). Te dwa określenia – bezładny i pusty – opisują chaos. Gdyby spojrzeć w ogromny krater czynnego wulkanu i ograniczyć pole widzenia do roztopionej niespokojnej masy tam się znajdującej, można by zobaczyć ogromny bezład, który powiększony w wyobraźni do granic bezkresu, z pewnością dałby odpowiedni pogląd na bezład i pustkę, jaka okrywała Ziemię. Gdyby spojrzeć w dół ogromnego krateru wygasłego wulkanu, którego roztopiona masa ostygła do postaci powierzchniowej lawy, coś na wzór tego, co znajduje się w kraterze