Epifaniczny tom 12 – rozdział 1 – str. 101
Biblia w ogólnych zarysach
co też czynił Klemens. Podobnie do fragmentarycznego kanonu Curetorian, listy Pawła 1 i 2 do Koryntian Klemens umieszczał przed Listem do Rzymian, a Polikarp 1 i 2 do Tesaloniczan widział przed Filipian, co było częstym zwyczajem trwającym aż do IV i V wieku, jak można zauważyć to z pism Tertuliana, w manuskrypcie z V wieku, u Ambrożego (Ambrosiastera), Augustyna, Cassiordorusa, w niektórych starych wydaniach Wulgaty, w niektórych greckich kursywach oraz w najstarszym kanonie syryjskim.
Wydaje się, że rozpowszechnianie listów Pawła wśród zborów, o czym świadczą Klemens, Polikarp i Ignacy, zostało zasugerowane przez samego Pawła (Kol. 4:16), co potwierdza także 2 Piotra 3:15,16. Widzimy więc, że w I wieku 13 listów Pawła było zebranych razem jako księga i przesyłanych między zborami, i to w kolejności odbiegającej nieco od naszej. W 2 Piotra 3:15, skontrastowanym z wersetem 16, wpierw mówi się o liście do Żydów, ponieważ 2 Piotra był napisany do żydowskich chrześcijan, których w wersecie 15 kieruje on do listu Pawła napisanego do nich, a nie jest nam znany żaden inny list Pawła do nich pisany. Mamy więc tutaj natchniony dowód Pawłowego autorstwa listu do Żydów. Termin Ewangelia, jako odnoszący się do czterech Ewangelii, występuje w Didache (nauce 12 Apostołów, około 112 r. n.e.) oraz u Ignacego (108 lub 115 r. n.e.), co oznacza, że te cztery Ewangelie bardzo wcześnie zostały połączone w jeden zbiór. Wniosek, że termin ten był tak właśnie rozumiany, dowodzi, że na początku II wieku te cztery księgi były w zborach czytane jako Pismo. W licznych cytatach w literaturze okresu 95-140 n.e., twierdzących, że pochodzą z Ewangelii, tylko w czterech przypadkach nie można udowodnić, że pochodzą one z naszych czterech Ewangelii. Historia, że Jan dołączył swą Ewangelię jako suplement, dodatek do pozostałych trzech, a następnie połączył je w jedną księgę do odczytywania w czasie zgromadzeń, wydaje się wiarygodna z uwagi na fakt, że uzupełnia ona trzy Ewangelie synoptyczne, że historię tę podaje Papias, uczeń