Epifaniczny tom 12 – rozdział 4 – str. 438
Biblia jako Boskie Objawienie (c.d.)
niskich i wysokich panowała najgłębsza ignorancja, rzecz będąca w dużej sprzeczności z duchem i literą Biblii, która w obydwu Testamentach nie pochwala ignorancji, a raczej zaleca wiedzę i studiowanie. Niebawem zaczęła jednak następować przemiana ze stanu poprzedniej ignorancji do stanu szerzenia wiedzy. Wiele zakonów stało się centrami edukacji. Za dni Karola Wielkiego zakładano nie tylko szkoły, lecz i kolegia. Alfred Wielki usilnie starał się o kształcenie ludzi w swym królestwie. Wkrótce po śmierci tych dwóch władców, na ich terytoriach (Świętego Cesarstwa Rzymu i Świętego Niemieckiego Cesarstwa Rzymu na terytorium tego pierwszego oraz Anglii na terytorium tego drugiego) szkoły i kolegia zaczęły przekształcać się w uniwersytety, z których niektóre istnieją do dzisiaj. Nie chcemy powiedzieć, że edukacja była powszechna, np. chłopi pańszczyźniani i wielu innych, a nawet część kleru, nie posiadała nawet wykształcenia podstawowego. Jednak ci należący do klasy średniej i wyższej dbali o to, by ich dzieci otrzymywały wykształcenie. Ci, którzy zdradzali talent, bez względu na stan majątkowy otrzymywali szansę ubiegania się o wykształcenie w dziedzinie medycyny, prawa, religii i teologii. Prawdę mówiąc, w okresie tym, pomimo czasowego ograniczenia edukacji do stosunkowo nielicznych, stale rosła liczba tych, którzy ją otrzymywali. Pod koniec tego okresu znaczna część ludzi we wszystkich dziedzinach życia posiadała co najmniej podstawowe wykształcenie. Podsumowując: na początku tego okresu niemal nikt w narodach germańskim i celtyckim nie posiadał żadnej wiedzy książkowej. W miarę upływu czasu, dzięki wpływowi Biblii, następował jednak stały postęp w edukacji, zarówno pod kątem studiowanych przedmiotów, jak i zgłębiających je studentów. Pod koniec tego okresu większość, z wyjątkiem sporej liczby chłopów, potrafiła przynajmniej czytać. Tak więc Biblia spowodowała szerzenie się edukacji, czego należało się spodziewać od Boskiego objawienia, choć w nieco innym sensie od tego podanego w poniższym wersecie: „Początek słów twoich oświeca” (Psalm 119:130). Z pewnością popiera ono edukację.