Epifaniczny tom 12 – rozdział 4 – str. 445
Biblia jako Boskie Objawienie (c.d.)
W okresie tym dobiegły końca niewolnictwo i pańszczyzna, co było rezultatem wpływu Biblii. Być może najgorsze przejawy niewolnictwa zostały ujawnione w tym okresie poprzez handel niewolnikami i handlarzy niewolników, którzy bezlitośnie uprawiali swój bezbożny i okrutny handel afrykańskimi murzynami. Brakuje słów do opisania rozdzierających serce scen i doświadczeń, jakie cechowały ten handel: otaczanie niewolników, odstawianie ich do portów, wzajemnie przykutych łańcuchami do szyi, tłoczenie ich w ciemnych i dusznych kadłubach statków oraz sprzedawanie bezbronnych ofiar tego szatańskiego handlu na publicznych targach. Uczucia chrześcijańskie buntowały się przeciwko takiemu stanowi rzeczy. Nigdy nie będą zapomniane nazwiska Wilberforce’a z Anglii oraz Gougha z Ameryki, którzy z licznym gronem zdolnych współpracowników organizowali krucjaty przeciwko temu handlowi. Podnosili oni temperaturę uczuć opinii publicznej do stanu gorączki: ten pierwszy wraz ze swymi zwolennikami doprowadził do zakazania niewolnictwa w imperium brytyjskim, a ten drugi wraz ze swymi współpracownikami tak ukształtował opinię publiczną w Ameryce, że w końcu doprowadziło to do ogłoszenia przez Lincolna wolności dla niewolników. Hiszpania, Portugalia itd. zrezygnowały ze swego niewłaściwego udziału w tym handlu. Do roku 1878 taki handel i niewolnictwo zaniknęły w chrześcijaństwie. Przeciwnicy niewolnictwa stale odwoływali się do Złotej Reguły jako zabraniającej zniewalania. Dzięki swym biblijnym argumentom tak ukształtowali opinię publiczną, że zniosła ona niewolnictwo w chrześcijaństwie. Równolegle z agitacją promującą zasady Biblii biegła agitacja przeciwko pańszczyźnie, która pokonana, nie ostała się w krajach, gdzie panowała, szczególnie w Niemczech, Francji, na Węgrzech, w Austrii, Polsce i Rosji.
Pojedynek to kolejny relikt pogańskich narodów germańskich i celtyckich, który przetrwał do współczesnego okresu. Bardzo nierozsądna jest oczywiście teoria, zgodnie z którą czyjś honor można obronić wynikiem pojedynku, ponieważ w większości przypadków w pojedynku zwycięstwo odnoszą silni i zręczni, a nie niewinni. W krajach germańskich i celtyckich święci Boży od zawsze podnosili swój głos przeciwko niemu. Tak długo