Epifaniczny tom 8 – rozdział 6 – str. 356
Ofiary Książąt Wieku Ewangelii – cd.
to samo robił kalwinizm. Wszędzie – wśród katolików i protestantów – z wyjątkiem pewnych jednostek bardzo widoczny był brak prawdziwej osobistej religii serca.
(54) W Anglii panowały podobne warunki. Przypominamy sobie, że królowa Elżbieta ustanowiła Kościół Anglii na zasadzie jednomyślności kultu, a nie wierzeń, wymagając pod karą grzywny i uwięzienia uczęszczania do kościołów państwowych i zakazując zgromadzeń – tajnych spotkań wszelkich dysydentów. Jakub I (1603-1625), który zlecił tłumaczenie przekładu A.V., wprowadzał te warunki w życie. Jego autokratyczne poglądy o królowaniu z Boskiej łaski doprowadziły go jednak do nieprzejednanego konfliktu z parlamentem. Wzbudził w Anglii sporo rozgoryczenia przez mniejsze lub większe lekceważenie parlamentu oraz przez autokratyczne rządy za pośrednictwem samolubnych faworytów. Jego syn Karol I (1625-1649) okazał się jeszcze gorszym tyranem, nawet rozwiązując parlament, gdy ten nie chciał uznać jego absolutyzmu, wywołując w Anglii rewolucję, pobudzając Szkocję i Irlandię do najechania Anglii w celu udzielenia poparcia jego armii przeciwko armii parlamentu i ginąc przez ścięcie jako tyran, zdrajca, morderca i wróg własnego kraju. George Fox (1647) rozpoczął głoszenie nieco więcej niż rok przed jego ścięciem. Niebawem po egzekucji Karola I w Anglii nastały republika i protektorat Cromwella. Sporo rozgorączkowania, walki i sekciarstwa, z wynikającą z nich areligijnością, cechowało ten i następny okres, gdy na tronie Anglii zasiadał Karol II (1660-1685), syn Karola I, i gdy znacznie wzmogła się bezbożność w postaci niewiary, deizmu, ateizmu, rozrzutności, rozwiązłości i nieuczciwości, przy ciągłych starciach między królem i parlamentem.
(55) Sprawy religijne były w bardzo złym stanie. W kościele państwowym zapanował martwy formalizm. W Szkocji Jakub I i Karol I na różne sposoby usiłowali przeszkadzać religijnej wolności Szkotów, którzy niemal w całości byli prezbiterianami, i nawet udało się narzucić im quasi biskupów. W Kościele Anglii powstały trzy stronnictwa: (1) stronnictwo rytualistyczne, które uzyskało przewagę, szczególnie pod kierunkiem arcybiskupa Lauda,